- 56 -
Verbinding met de gasfles
- De drukreductor vastdraaien op de klep van de gasfles en hierbij de desbetreffende
reductie ertussen plaatsen die als accessoire geleverd wordt, wanneer het Argongas
gebruikt wordt .
- De ingangsbuis van het gas verbinden met de reductor en het strookje in dotatie
vastdraaien.
- De beslagring van afstelling van de drukreductor loszetten voordat men de klep van
de gasfles opent.
- De gasfles openen en de hoeveelheid gas regelen (l/min) volgens de indicatieve
gegevens van gebruik, zie tabel
(TAB. 4)
; eventuele bijregelingen van de gastoevoer
kunnen uitgevoerd worden tijdens het lassen waarbij men steeds moet ingrijpen op
de beslagring van de drukreductor. De dichting van de leidingen en aansluitingen
verifiëren.
OPGELET! De klep van de gasfles altijd sluiten op het einde van de
werkzaamheden.
5.4.2 MMA-LASSEN
Bijna alle beklede elektroden moeten verbonden worden met de positieve pool (+)
van de generator; uitzonderlijk met de negatieve pool (-) voor elektroden met zure
bekleding.
Verbinding laskabel tang-elektrodenhouder
Brengt op de terminal een speciale klem die dient om het onbedekt gedeelte van de
elektrode vast te zetten.
Deze kabel moet verbonden worden met de klem met het symbool (+).
Verbinding retourkabel van de lasstroom
Moet verbonden worden met het te lassen stuk of met de metalen bank waarop het
steunt, zo dicht mogelijk bij de koppeling in uitvoering.
Deze kabel moet verbonden worden met de klem met het symbool (-).
Aanbevelingen:
- De connectors van de laskabels tot op het einde toe draaien in de
snapmofverbindingen (indien aanwezig), om een perfect elektrisch contact te
garanderen; zoniet zullen er zich verhittingen van de connectors zelf voordoen met
een bijhorende snelle slijtage en verlies van efficiëntie.
- De kortst mogelijke laskabels gebruiken.
- Vermijden metalen structuren te gebruiken die geen deel uitmaken van het stuk in
bewerking, ter vervanging van de retourkabel van de lasstroom; dit kan gevaarlijk
zijn voor de veiligheid en onbevredigende resultaten geven voor het lassen.
6. LASSEN: BESCHRIJVING VAN DE PROCEDURE
6.1 TIG-lassen
Het TIG-lassen is een lasprocedure die de warmte gebruikt geproduceerd door
de elektrische boog die ontstoken en onderhouden wordt tussen een onsmeltbare
elektrode (Tungsteen) en het te lassen stuk. De Tungsteen elektrode wordt
ondersteund door een toorts die geschikt is om de lasstroom erop over te brengen
en de elektrode zelf en het lasbad te beschermen tegen de atmosferische oxidatie
middels een flux van inert gas (gewoonlijk Argon: Ar 99.5%) dat uit de keramiek
sproeier komt
(FIG. G).
Voor goede lasoperaties is het noodzakelijk dat men de juiste diameter van elektrode
gebruikt met de juiste stroom, zie tabel
(TAB. 3)
.
Het uitsteken van de elektrode uit de keramiek sproeier bedraagt normaal 2-3mm en
kan 8mm bereiken voor hoeklassen.
Het lassen geschiedt wegens het smelten van de boorden van de koppeling. Voor
speciaal voorbereide dunne diktes (tot 1mm ca.) is er geen toevoermateriaal nodig
(FIG. H)
.
Voor grotere diktes zijn er staafjes nodig die dezelfde samenstelling hebben als het
basismateriaal met een adequate diameter, met een geschikte voorbereiding van
de boorden
(FIG. I)
. Voor een goed resultaat van de lasoperaties is het best dat de
stukken zorgvuldig worden schoongemaakt en geen sporen van oxide, oliën, vetten,
solventen, enz. vertonen.
6.1.1 Ontsteking HF en LIFT
Ontsteking HF :
De ontsteking van de elektrische boog geschiedt zonder het contact tussen de
elektrode van tungsteen en het te lassen stuk, middels een vonk gegenereerd door
een inrichting met hoge frequentie. Deze modaliteit van ontsteking heeft geen inclusies
van tungsteen in het lasbad, noch slijtage van de elektrode tot gevolg en biedt een
gemakkelijk vertrek in alle standen van het lassen.
Procedure:
De drukknop toorts indrukken en hierbij de punt van de elektrode naar het stuk
brengen (2 - 3mm), wachten op de ontsteking van de boog overgebracht door de
impulsen HF en, met een ontstoken boog, het smeltbad vormen op het stuk en tewerk
gaan langs de koppeling.
Ingeval men moeilijkheden ondervindt bij de ontsteking van de boog ondanks het feit
dat de aanwezigheid van gas gegarandeerd is en dat de ontladingen HF zichtbaar zijn,
moet men niet lang aandringen op het onderwerpen van de elektrode aan de werking
van de HF, maar de oppervlakte-integriteit en de vorm van de punt ervan verifiëren,
door ze eventueel naar de slijpsteen te brengen. Op het einde van de cyclus wordt de
stroom geannuleerd met een ingestelde helling van daling.
Ontsteking LIFT :
De ontsteking van de elektrische boog geschiedt door de elektrode van tungsteen
te verwijderen van het te lassen stuk. Deze modaliteit van ontsteking geeft minder
elektrisch uitgestraalde storingen en beperkt tot een minimum de inclusies van
tungsteen en de slijtage van de elektrode.
Procedure:
De punt van de elektrode doen steunen op het stuk, met een lichte druk. De drukknop
toorts helemaal indrukken en de elektrode 2-3mm opheffen met enkele ogenblikken
vertraging, waarbij men de ontsteking van de boog bekomt. De lasmachine verdeelt
aanvankelijk een stroom I
LIFT
, einde van de cyclus wordt de stroom geannuleerd met
een ingestelde helling van daling.
6.1.2 TIG DC-lassen
Het TIG DC-lassen is geschikt voor alle gelegeerde koolstofstaalsoorten en
hooggeleerde koolstofstaalsoorten en zware metalen koper, nikkel, titanium en
bijhorende legeringen.
Voor het lassen in TIG DC met elektrode naar de pool (-) wordt gewoonlijk de elektrode
met 2% Torium (rood gekleurde strook) gebruikt of de elektrode met 2% Cerium (grijs
gekleurde strook).
Men moet de elektrode van Tungsteen axiaal met de slijpsteen scherpen, zie
FIG.
L
, en ervoor zorgen dat de punt perfect concentrisch is teneinde afwijkingen van de
boog te voorkomen. Het is van belang het slijpen uit te voeren in de richting van de
lengte van de elektrode, Deze operatie moet regelmatig herhaald worden in functie
van het gebruik en de slijtage van de elektrode ofwel wanneer deze toevallig vervuild,
geoxideerd of niet correct gebruikt wordt. In de modaliteit TIG DC is de werking 2 tijden
(2T) en 4 tijden (4T) mogelijk.
6.1.3 TIG AC-lassen
Dit type van lassen staat toe te lassen op metalen zoals aluminium en magnesium
die op hun oppervlakken een beschermende en isolerende oxide vormen. Door de
polariteit van de lasstroom om te keren, slaagt men erin de oppervlaktelaag van de
oxide te “breken” middels een mechanisme genoemd “ionische verzanding ”. De
spanning is afwisselend positief (EP) en negatief (EN) op de elektrode van tungsteen.
Tijdens de tijd EP wordt de oxide verwijderd van het oppervlak (“schoonmaak” of
“afbranden”) en staat hierbij de vorming van het bad toe. Tijdens de tijd EN geschiedt
de maximum thermische toevoer naar het stuk waarbij het lassen mogelijk is. De
mogelijkheid om de parameter balance te veranderen in AC staat toe de tijd van de
stroom EP tot een minimum te beperken en maakt hierbij snelle lasoperaties mogelijk.
Grotere waarden van balance staan snellere lasoperaties toe, een grotere penetratie,
een meer geconcentreerde boog, een nauwer lasbad, en een beperkte verwarming
van de elektrode. Kleinere waarden staan een grotere schoonmaak van het stuk toe.
Een te lage waarde van balance gebruiken heeft een verbreding van de boog van het
gedeoxideerd gedeelte tot gevolg, een verhitting van de elektrode met een bijhorende
vorming van een sfeer op de punt en een bemoeilijking van de ontsteking en van de
richtbaarheid van de boog. Een excessieve waarde van balance gebruiken heeft een
“vuil” lasbad met donkere inclusies tot gevolg.
De tabel
(TAB.
4)
vat de effecten van verandering van de parameters in het AC-lassen
samen.
In de modaliteit TIG AC is de werking 2 tijden (2T) en 4 tijden (4T) mogelijk.
Ook de instructies m.b.t. de lasprocedure zijn geldig.
In de tabel
(TAB. 3)
zijn de indicatieve gegevens aangeduid voor het lassen op
aluminium; het meest geschikte type van elektrode is de elektrode van pure tungsteen
(strook met groene kleur).
6.1.4 Procedure
-
De lasstroom regelen aan de gewenste waarde middels de knop; eventueel
aanpassen tijdens het lassen aan de nodige reële thermische toevoer.
-
Drukken op de drukknop toorts en hierbij de correcte gasflux uit de toorts controleren;
indien nodig, de tijd van pre-gas en van post-gas ijken; deze tijden moeten geregeld
worden in functie van de bedrijfsomstandigheden, in het bijzonder de vertraging
van het post-gas moet zodanig zijn dat het op het einde van het lassen de koeling
van de elektrode en van het bad toestaat zonder dat deze in contact komen met de
atmosfeer (oxideringen en vervuilingen).
Modaliteit TIG met sequens 2T:
- Wanneer men de drukknop toorts (P.T.) volledig indrukt, doet dit de boog ontsteken
met een stroom
I
START
. Vervolgens vermeerdert de stroom volgens de functie
STARTHELLING tot aan de waarde van de lasstroom.
-
Om het lassen te onderbreken de drukknop van de toorts loslaten en hierbij
plaats maken voor de stapsgewijze annulering van de stroom (indien de functie
EINDHELLING is ingevoerd) of voor de onmiddellijke uitdoving van de boog bij het
daarop volgende post-gas.
Modaliteit TIG met sequens 4T:
-
De eerste druk van de drukknop doet de boog ontsteken met een stroom I
START
.
Bij het loslaten van de drukknop vermeerdert de stroom volgens de functie
BEGINHELLING tot aan de waarde van de lasstroom; deze waarde wordt behouden
ook met losgelaten drukknop. Wanneer men de opnieuw drukt op de drukknop,
vermindert de stroom volgens de functie EINDHELLING tot aan I
END
. Deze laatste
wordt behouden tot aan het loslaten van de drukknop die de lascyclus beëindigt en
hierbij de periode van post-gas begint. Integendeel, indien men tijdens de functie
EINDHELLING de drukknop loslaat, stopt de lascyclus onmiddellijk en begint de
periode van post-gas.
Modaliteit TIG met sequens 4T en BI-LEVEL:
-
De eerste druk van de drukknop doet de boog ontsteken met een stroom I
START
.
Bij het loslaten van de drukknop vermeerdert de stroom volgens de functie
BEGINHELLING tot aan de waarde van de lasstroom; deze waarde wordt behouden
ook met losgelaten drukknop. Bij iedere volgende druk van de drukknop (de tijd die
verstrijkt tussen druk en loslaten moet van korte duur zijn) zal de stroom variëren
tussen de waarde ingesteld in de parameter BI-LEVEL I
1
en de waarde van de
hoofdstroom I
2
.
- Wanneer men de drukknop ingedrukt houdt gedurende lange tijd, vermindert de
stroom volgens de functie EINDHELLING tot aan I
END
. Deze laatste wordt behouden
tot aan het loslaten van de drukknop die de lascyclus beëindigt en hierbij de periode
van post-gas begint. Daarentegen, indien men tijdens de functie EINDHELLING de
drukknop loslaat, eindigt de lascyclus onmiddellijk en begint de periode van post-
gas (
FIG.M
).
6.2 MMA-LASSEN
- De, op de verpakking van de gebruikte elektroden vermelde instructies moeten in
ieder geval worden geraadpleegd.
- De lasstroom wordt afhankelijk van de doorsnede van de gebruikte elektrode
en het gewenste type lasverbinding ingesteld; als richtlijn gelden de volgende
stroomwaarden voor de gebruikte elektrodendiktes:
Ø Elektrode (mm)
Lasstroom (A)
min.
max.
1.6
25
-
50
2
40
-
80
2.5
60
-
110
3.2
80
-
160
4
120
-
200
5
150
-
280
6
200
-
350
- Er dient rekening mee te worden gehouden dat bij overeenkomstige elektrodendiktes
hoge stroomwaarden zullen worden gebruikt voor horizontaal lassen, terwijl voor het
vertikale of boven het hoofd lassen lagere stroomwaarden zullen worden gebruikt.
- De mechanische karakteristieken van de gelaste koppeling worden bepaald, niet
alleen door de gekozen intensiteit van stroom, maar ook door andere parameters
van het lassen zoals de lengte van de boog, de snelheid en de stand van uitvoering,
de diameter en de kwaliteit van de elektroden (voor een correcte bewaring moet
men de elektroden uit de buurt van vochtigheid houden beschermd door speciale
verpakkingen of containers).
- De karakteristieken van de lasmachine hangen ook af van de waarde van ARC-
FORCE (dynamisch gedrag) van de lasmachine. Deze parameter kan ingesteld
worden vanop het paneel, ofwel met de afstandsbediening met 2 potentiometers.
- Men merkt hierbij op dat hoge waarden van ARC-FORCE een grotere penetratie
geven en het lassen mogelijk maken in gelijk welke stand typisch met basische
elektroden; lage waarden van ARC-FORCE maken een zachtere boog zonder
spatten mogelijk typisch met rutiel elektroden. De lasmachine is bovendien uitgerust
met inrichtingen HOT START en ANTI STICK die gemakkelijke vertrekken en
afwezigheid van vastlijmen van de elektrode aan het stuk garanderen.
6.2.1 Werkwijze
- Met de laskap VOOR HET GEZICHT, de punt van de elektrode over het te lassen
stuk bewegen en daarbij 11n beweging makend alsof u een lucifer aansteekt; dit is
de meest correcte methode om de boog te trekken.
LET OP!: NIET MET DE ELEKTRODE OP HET STUK SLAAN; de mogelijkheid
bestaat dat u de bekleding beschadigt waardoor het trekken van de boog wordt
bemoeilijkt.
- Zodra de boog is getrokken moet een afstand overeenkomstig de dikte van de
