6.1.1 Ontsteking HF en LIFT
ø Elektrode (mm)
Lasstroom (A)
Ontsteking HF :
min.
max.
De ontsteking van de elektrische boog geschiedt zonder het contact tussen de
1.6
25
-
50
elektrode van tungsteen en het te lassen stuk, middels een vonk gegenereerd door een
2
40
-
80
inrichting met hoge frequentie. Deze modaliteit van ontsteking heeft geen inclusies van
2.5
60
-
110
tungsteen in het lasbad, noch slijtage van de elektrode tot gevolg en biedt een
3.2
80
-
160
gemakkelijk vertrek in alle standen van het lassen.
4
120
-
200
Procedure:
5
150
-
280
De drukknop toorts indrukken en hierbij de punt van de elektrode naar het stuk brengen
6
200
-
350
(2 - 3mm), wachten op de ontsteking van de boog overgebracht door de impulsen HF
- Er dient rekening mee te worden gehouden dat bij overeenkomstige elektrodendiktes
en, met een ontstoken boog, het smeltbad vormen op het stuk en tewerk gaan langs de
hoge stroomwaarden zullen worden gebruikt voor horizontaal lassen, terwijl voor het
koppeling.
vertikale of boven het hoofd lassen lagere stroomwaarden zullen worden gebruikt.
Ingeval men moeilijkheden ondervindt bij de ontsteking van de boog ondanks het feit
- De mechanische karakteristieken van de gelaste koppeling worden bepaald, niet
dat de aanwezigheid van gas gegarandeerd is en dat de ontladingen HF zichtbaar zijn,
alleen door de gekozen intensiteit van stroom, maar ook door andere parameters van
moet men niet lang aandringen op het onderwerpen van de elektrode aan de werking
het lassen zoals de lengte van de boog, de snelheid en de stand van uitvoering, de
van de HF, maar de oppervlakte-integriteit en de vorm van de punt ervan verifiëren, door
diameter en de kwaliteit van de elektroden (voor een correcte bewaring moet men de
ze eventueel naar de slijpsteen te brengen. Op het einde van de cyclus wordt de stroom
elektroden uit de buurt van vochtigheid houden beschermd door speciale
geannuleerd met een ingestelde helling van daling.
verpakkingen of containers).
Ontsteking LIFT :
- De karakteristieken van de lasmachine hangen ook af van de waarde van ARC-
De ontsteking van de elektrische boog geschiedt door de elektrode van tungsteen te
FORCE (dynamisch gedrag) van de lasmachine. Deze parameter kan ingesteld
verwijderen van het te lassen stuk. Deze modaliteit van ontsteking geeft minder
worden vanop het paneel, ofwel met de afstandsbediening met 2 potentiometers.
elektrisch uitgestraalde storingen en beperkt tot een minimum de inclusies van
- Men merkt hierbij op dat hoge waarden van ARC-FORCE een grotere penetratie
tungsteen en de slijtage van de elektrode.
geven en het lassen mogelijk maken in gelijk welke stand typisch met basische
Procedure:
elektroden; lage waarden van ARC-FORCE maken een zachtere boog zonder
De punt van de elektrode doen steunen op het stuk, met een lichte druk. De drukknop
spatten mogelijk typisch met rutiel elektroden.
toorts helemaal indrukken en de elektrode 2-3mm opheffen met enkele ogenblikken
De lasmachine is bovendien uitgerust met inrichtingen HOT START en ANTI STICK
vertraging, waarbij men de ontsteking van de boog bekomt. De lasmachine verdeelt
die gemakkelijke vertrekken en afwezigheid van vastlijmen van de elektrode aan het
aanvankelijk een stroom I
, einde van de cyclus wordt de stroom geannuleerd met
stuk garanderen.
LIFT
een ingestelde helling van daling.
6.2.1 Werkwijze
- Met de laskap VOOR HET GEZICHT, de punt van de elektrode over het te lassen stuk
6.1.2 TIG DC-lassen
bewegen en daarbij 11n beweging makend alsof u een lucifer aansteekt; dit is de
Het TIG DC-lassen is geschikt voor alle gelegeerde koolstofstaalsoorten en
meest correcte methode om de boog te trekken.
hooggeleerde koolstofstaalsoorten en zware metalen koper, nikkel, titanium en
LET OP!: NIET MET DE ELEKTRODE OP HET STUK SLAAN; de mogelijkheid
bijhorende legeringen.
bestaat dat u de bekleding beschadigt waardoor het trekken van de boog wordt
Voor het lassen in TIG DC met elektrode naar de pool (-) wordt gewoonlijk de elektrode
bemoeilijkt.
met 2% Torium (rood gekleurde strook) gebruikt of de elektrode met 2% Cerium (grijs
- Zodra de boog is getrokken moet een afstand overeenkomstig de dikte van de
gekleurde strook).
gebruikte elektrode in acht worden genomen, en tijdens het lassen moet deze
Men moet de elektrode van Tungsteen axiaal met de slijpsteen scherpen, zie
FIG. L
, en
afstand zo goed mogelijk worden gehandhaafd; onthoud dat de hoek van de
ervoor zorgen dat de punt perfect concentrisch is teneinde afwijkingen van de boog te
elektrode in de beweegrichting ongeveer 20-30 graden dient te bedragen.
voorkomen. Het is van belang het slijpen uit te voeren in de richting van de lengte van de
- Op het eind van de lasnaad, de punt van de elektrode, ten opzichte van de
elektrode, Deze operatie moet regelmatig herhaald worden in functie van het gebruik en
beweegrichting, een weinig terugtrekken tot boven het kratertje, om deze te vullen,
de slijtage van de elektrode ofwel wanneer deze toevallig vervuild, geoxideerd of niet
vervolgens de elektrode snel uit het smeltbad trekken om de boog te onderbreken
correct gebruikt wordt. In de modaliteit TIG DC is de werking 2 tijden (2T) en 4 tijden (4T)
(VOORBEELDEN VAN LASNADEN - FIG. N)
mogelijk.
6.1.3 TIG AC-lassen
7. ONDERHOUD
Dit type van lassen staat toe te lassen op metalen zoals aluminium en magnesium die
____________________________________________________________________________________________________________________
op hun oppervlakken een beschermende en isolerende oxide vormen. Door de
OPGELET! VOORDAT MEN DE ONDERHOUDSOPERATIES UITVOERT, MOET
polariteit van de lasstroom om te keren, slaagt men erin de oppervlaktelaag van de
oxide te “breken” middels een mechanisme genoemd “ionische verzanding ”. De
MEN VERIFIËREN OF DE LASMACHINE UITGESCHAKELD IS EN
spanning is afwisselend positief (EP) en negatief (EN) op de elektrode van tungsteen.
LOSGEKOPPELD IS VAN HET VOEDINGSNET.
____________________________________________________________________________________________________________________
Tijdens de tijd EP wordt de oxide verwijderd van het oppervlak (“schoonmaak” of
“afbranden”) en staat hierbij de vorming van het bad toe. Tijdens de tijd EN geschiedt de
7.1 GEWOON ONDERHOUD
maximum thermische toevoer naar het stuk waarbij het lassen mogelijk is. De
DE OPERATIES VAN GEWOON ONDERHOUD KUNNEN UITGEVOERD WORDEN
mogelijkheid om de parameter balance te veranderen in AC staat toe de tijd van de
DOOR DE OPERATOR.
stroom EP tot een minimum te beperken en maakt hierbij snelle lasoperaties mogelijk.
Het is mogelijk de balance te veranderen van 20% tot 90% (percentage van EN op de
7.1.1 Toorts
totale tijd). Grotere waarden van balance staan snellere lasoperaties toe, een grotere
- Vermijden de toorts en haar kabel te doen steunen op warme stukken; dit zou het
penetratie, een meer geconcentreerde boog, een nauwer lasbad, en een beperkte
smelten van de isolerende materialen kunnen veroorzaken en bijgevolg de toorts
verwarming van de elektrode. Kleinere waarden staan een grotere schoonmaak van het
snel buiten werking stellen.
stuk toe. Een te lage waarde van balance gebruiken heeft een verbreding van de boog
- Regelmatig de dichting van de leiding en de gasaansluitingen controleren.
van het gedeoxideerd gedeelte tot gevolg, een verhitting van de elektrode met een
- De tang elektrodenhouder, de boorhouder tanghouder zorgvuldig koppelen aan de
bijhorende vorming van een sfeer op de punt en een bemoeilijking van de ontsteking en
diameter van de gekozen elektrode teneinde oververhittingen, een slechte
van de richtbaarheid van de boog. Een excessieve waarde van balance gebruiken heeft
verspreiding van het gas en een bijhorende slechte werking te voorkomen.
een “vuil” lasbad met donkere inclusies tot gevolg.
- Minstens een keer per dag de staat van slijtage en de correcte montage van de
De tabel
(TAB.
4)
vat de effecten van verandering van de parameters in het AC-lassen
eindgedeelten van de toorts controleren: sproeier, elektrode, tang elektrodeklemmer,
samen.
gasverspreider.
In de modaliteit TIG AC is de werking 2 tijden (2T) en 4 tijden (4T) mogelijk.
Ook de instructies m.b.t. de lasprocedure zijn geldig.
7.2 BUITENGEWOON ONDERHOUD
In de tabel
(TAB. 3)
zijn de indicatieve gegevens aangeduid voor het lassen op
DE OPERATIES VAN BUITENGEWOON ONDERHOUD MOGEN UITSLUITEND
aluminium; het meest geschikte type van elektrode is de elektrode van pure tungsteen
UITGEVOERD WORDEN DOOR ERVAREN OF GEKWALIFICEERD PERSONEEL
(strook met groene kleur).
OP GEBIED VAN ELECTRICITEIT EN MECHANICA.
____________________________________________________________________________________________________________________
6.1.4 Procedure
- De lasstroom regelen aan de gewenste waarde middels de knop; eventueel
OPGELET! VOORDAT MEN DE PANELEN VAN DE LASMACHINE WEGNEEMT
aanpassen tijdens het lassen aan de nodige reële thermische toevoer.
EN NAAR DE BINNENKANT ERVAN GAAT, MOET MEN CONTROLEREN OF DE
- Drukken op de drukknop toorts en hierbij de correcte gasflux uit de toorts controleren;
LASMACHINE UITGESCHAKELD IS EN LOSGEKOPPELD IS VAN HET
indien nodig, de tijd van pre-gas en van post-gas ijken; deze tijden moeten geregeld
VOEDINGSNET.
worden in functie van de bedrijfsomstandigheden, in het bijzonder de vertraging van
____________________________________________________________________________________________________________________
het post-gas moet zodanig zijn dat het op het einde van het lassen de koeling van de
Eventuele controles uitgevoerd onder spanning aan de binnenkant van de
elektrode en van het bad toestaat zonder dat deze in contact komen met de
lasmachine kunnen zware elektroshocks veroorzaken gegenereerd door een
atmosfeer (oxideringen en vervuilingen).
rechtstreeks contact met gedeelten onder spanning en/of kwetsingen te wijten
Modaliteit TIG met sequens 2T:
aan een rechtstreeks contact met organen in beweging.
- Door de drukknop toorts tot op het einde toe in te drukken, de boog ontsteken en
- Regelmatig en in ieder geval met een zekere frequentie in functie van het gebruik en
hierbij 2-3mm afstand van het stuk behouden.
de stofgraad van de ruimte, de binnenkant van de lasmachine nakijken en het stof
- Om het lassen te onderbreken de drukknop van de toorts loslaten en hierbij plaats
wegnemen dat zich heeft afgezet op de transformator, de reactantie en de
maken voor de stapsgewijze annulering van de stroom (indien de functie
gelijkrichter middels een straal droge perslucht (max 10 bar).
EINDHELLING is ingevoerd) of voor de onmiddellijke uitdoving van de boog bij het
- Vermijden de straal perslucht te richten op de elektronische fiches; zorgen voor hun
daarop volgende post-gas.
eventuele schoonmaak met een heel zachte borstel of geschikte oplosmiddelen.
Modaliteit TIG met sequens 4T:
- Bij gelegenheid verifiëren of de elektrische verbindingen goed vastgedraaid zijn en of
- De eerste druk van de drukknop doet de boog ontsteken met een stroom I
.
Bij het
START
de bekabelingen geen beschadigingen aan de isolering vertonen.
loslaten van de drukknop vermeerdert de stroom volgens de functie BEGINHELLING
- Op het einde van deze operaties moet men de panelen van de lasmachine terug
tot aan de waarde van de lasstroom; deze waarde wordt behouden ook met
monteren en hierbij de stelschroeven tot op het einde toe vastdraaien.
losgelaten drukknop. Wanneer men de opnieuw drukt op de drukknop, vermindert de
- Strikt vermijden de lasoperaties uit te voeren met een open lasmachine.
stroom volgens de functie EINDHELLING tot aan I . Deze laatste wordt behouden
END
tot aan het loslaten van de drukknop die de lascyclus beëindigt en hierbij de periode
van post-gas begint. Integendeel, indien men tijdens de functie EINDHELLING de
8. PROBLEEMOPLOSSINGEN
drukknop loslaat, stopt de lascyclus onmiddellijk en begint de periode van post-gas.
BIJ SLECHTE PRESTATIES EN ALVORENS SYSTEMATISCHE CONTROLES UIT
Modaliteit TIG met sequens 4T en BI-LEVEL:
VOEREN OF DE HULP VAN EEN SERVICECENTRUM IN TE ROEPEN,
- De eerste druk van de drukknop doet de boog ontsteken met een stroom I
. Bij het
CONTROLEREN OF:
START
loslaten van de drukknop vermeerdert de stroom volgens de functie BEGINHELLING
- De lasstroom geschikt is voor de dikte en het type van de gebruikte elektrode.
tot aan de waarde van de lasstroom; deze waarde wordt behouden ook met
- Met de hoofdschakelaar op "ON", het betreffende controlelampje brandt; als dit niet
losgelaten drukknop. Bij iedere volgende druk van de drukknop (de tijd die verstrijkt
het geval mocht zijn is het waarschijnlijk dat de oorzaak van het probleem in de
tussen druk en loslaten moet van korte duur zijn) zal de stroom variëren tussen de
netvoeding (kabels, stopcontact, stekker, zekeringen enz.) dient te worden gezocht.
waarde ingesteld in de parameter BI-LEVEL I en de waarde van de hoofdstroom I .
- Controleer of het gele controlelampje, dat de inwerkingtreding van de thermische
1
2
- Wanneer men de drukknop ingedrukt houdt gedurende lange tijd, vermindert de
beveiliging voor over- of onderspanning of kortsluiting aangeeft, wel uit is.
stroom volgens de functie EINDHELLING tot aan I . Deze laatste wordt behouden
- Controleer of de nominale intermittentieverhouding juist is. In het geval dat de
END
tot aan het loslaten van de drukknop die de lascyclus beëindigt en hierbij de periode
thermostatische beveiliging in werking treedt, dient de machine uit zichzelf af te
van post-gas begint. Daarentegen, indien men tijdens de functie EINDHELLING de
koelen. Controleer de werking van de ventilator.
drukknop loslaat, eindigt de lascyclus onmiddellijk en begint de periode van post-gas
- De spanning van de lijn controleren: indien de waarde te hoog of te laag is blijft de
lasmachine geblokkeerd.
(
FIG.M
).
- Controleer of er geen kortsluiting is aan de uitgang van de machine. Mocht dat het
geval zijn, los deze storing dan op.
6.2 MMA-LASSEN
- De aansluitingen van het lascircuit op correcte wijze zijn uitgevoerd, vooral of de
- De, op de verpakking van de gebruikte elektroden vermelde instructies moeten in
massaklem goed, zonder tussenkomst van isolerende materialen (bijv. verf), aan het
ieder geval worden geraadpleegd.
stuk is bevestigd.
- De lasstroom wordt afhankelijk van de doorsnede van de gebruikte elektrode en het
- Het gebruikte beschermingsgas juist is (Argon 99,5% en in de juiste hoeveelheid).
gewenste type lasverbinding ingesteld; als richtlijn gelden de volgende
stroomwaarden voor de gebruikte elektrodendiktes:
- 31 -
